Kule vinç inşaat sektöründe kullanılmak üzere yapılmış bir vinçtir. Çok yüksek seviyelere çıkan bu vinçler ağır yükleri kaldırmak için kullanılır. Normal makaralı vinçlerin dahi kaldıramayacağı yükleri rahatlıkla kaldıran ve binanın istenilen yerine çıkartabilir. Büyük elektrik direklerine benzeyen bu vinçlerin üzerinde yüklerin yatayda da hareket edebilmesi için uzunlamasına bir raylı sistem mevcuttur. Bu raylı sistemin operatörün arka tarafından yükü dengelemek için bir ağırlık mevcuttur

Kule vinçler devrilme riski yüksek olan vinçlerdir. Bu nedenle kötü hava koşullarında özellikle rüzgarlı havalarda kesinlikle kullanılmamalıdır. Ayrıca bu vinçler kaldırabileceği kadar yük kaldırmalıdır. Özellikle yatayda en uçta bulunan kısıma verilecek ağırlık dikkate alınmalı ve ona göre yük yüklenmelidir. İnşaat sektöründe devamlı olarak çalışan bu vinçlerin mutlaka bakımları ve periyodik kontrolleri yapılmalıdır.

Kule vinçler “İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği”ne tabiidir. Bu yönetmelikte belirtilen maddelere ve standartlara göre onaylanmış kuruluşlar tarafından mutlaka periyodik kontrol yapılmalıdır.

VARAL MÜHENDİSLİK, uzman ekip ve ekipmanları ile gerçekleştirdiği kule vinç kontrollerinde, ilgili ekipmanın ve yardımcı ekipmanların kaldırma işini güvenli olarak gerçekleştirebildiğini, ekipmanın test gerekliliklerini sağladığını kontrol ederek, tespit edilen eksiklikleri, uygunsuzlukları veya tehlikeli durumları raporlar.

VARAL MÜHENDİSLİĞİN yeterli teknik teçhizat ve bilgi birikimine sahip makine, malzeme mühendisleri tarafından yapılan kaldırma iletme ekipmanların periyodik kontrolleri, bu cihazların neden olabileceği iş kazalarının azaltılmasına, önlenmesine ve iş güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olacaktır.

İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

Bu Yönetmeliğin amacı, iş yerinde iş ekipmanlarının kullanımı ile ilgili sağlık ve güvenlik yönünden uyulması gerekli asgari şartları belirlemektir. 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren tüm iş yerlerini kapsar. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 30 ve 31 inci maddeleri ile 9/1/1985 tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2 ve 12 nci maddelerine dayanılarak ve 3/10/2009 tarihli ve 2009/104/EC sayılı Avrupa Birliği Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır. Vinçlerin periyodik kontrolünde uygulanan yük testlerinin “ASME B30.17” standardına uygun olarak nominal yükte yapılması durumunda; gerçekleştirilen periyodik kontrole ek olarak vinçler, yılda en az bir kez uygun tahribatsız muayene yöntemleri ile kontrol edilir ve nominal yüke maruz bırakarak vinçlerin taşıyıcı kirişlerinde sehim kontrolü yapılır. Kontroller, Kaldırma ve/veya iletme araçları kapsamında kule vinçlerinde; TS 10116, TS ISO 4309,TS ISO 8566-3, TS ISO 12480-1standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır. Vinçlerin emniyetli ve ekonomik olarak çalışmasının için periyodik korucu bakımların yapılması gereklidir. Vinçlerin en kritik elemanları olan kancalar ve halatlar günlük gözden geçirilmeli ve anormal bir durum halinde, gerekli önlemler alınmalıdır. Planlı ve koruyucu bakım, halatların zamanında tespit edilmesini sağlamakta, iş emniyetini tehlikeye düşürecek ve büyük ekonomik kayıplara yok açacak aksaklıkları önlemekte ve tesisin verimini arttırmaktadır. Kule vinçleri düzenli kontrolleri ve bakımları yapıldığında, inşaatlarda süre ve maliyet bakımında ciddi kazançlar sağlamaktadır.

Bir Kule Vincin Devrilmesi Neden Olabilecek Faktörler

Vinç doğru kurulmamış olabilir:

• Vincin yüksekliği ve bomun uzunluğuna bağlı olarak zemine oturtan denge ağırlıklarında değişiklik olur. Bunlar doğru hesaplanmamış veya uygulanmamış olabilir.
• Kuleyi oluşturan parçaları birbirine monte eden civatalar eksik veya gevşek bırakılmış olabilir.
• Kuleyi oluşturan parçalarda hasarlı parça kullanılmış olabilir (Taşırken, depolanırken vb. hasarlanmış parçalar olabilir).
• Yaşlanmış ve paslanmış parçalar olabilir.
• Vinç kurulurken zemin yeterince düz olmayıp, tolerans sınırları dışında eğimli olabilir.
• Vincin oturtulduğu zemin, üstündeki ağırlıkları taşıyacak kadar sağlam olmayabilir.
• Binaya yapılan bağlantılar sağlam yapılmayabilir.

Vinç emniyet sistemlerinden bazıları doğru kurulmamış veya devre dışı bırakılmış olabilir:

• Kapasite sınırlayıcı/ Moment kesici: Bu vinçlerde kapasite kuleden uzaklaştıkça düşer. Örneğin kuleye yakın bir noktada 8 ton taşıyabilecek olan vinç, bomun en uç noktasında 1 ton taşıyabilir. Vincin uç noktada aşırı yük kaldırması bomun kırılmasına veya devrilmeye neden olabilir. Bu riski önlemek için emniyet sistemi olarak "moment kesici" (yükün kuleden uzaklığına bağlı olarak ağırlık sınırlayıcı) bulunur. Yani operatör yanlışlıkla ağırlığı tehlikeli bir mesafeye götürmeye çalışsa bile doğru kurulmuş bir sistem buna izin vermez. Eğer moment kesici kurulmamış, ya da doğru ayarlanmamış, ya da devre dışı bırakılmışsa vincin devrilmemesi tümüyle operatörün doğru çalışmasına bağlı kalır ki, bu da çok risklidir.
• Şaryo kilidi: Şaryoyu bom üzerinde ileri geri getirip götüren halata "şaryo halatı" denir. Kancada yük varken bom hafif aşağı doğru eğimli olur. Herhangi bir nedenle şaryo halatı koparsa yük ileri doğru kayacağı için vinci devirebilir. (Örneğin: kuleden 10 metre mesafede 5 ton ağırlık vinç için tehlikeli olmayabilir. Ancak aynı ağırlık kuleden 30 metre uzaklaştığında devrilmeye neden olabilir). Bu durumu engellemek için şaryo üzerinde çok basit bir düzenek (şaryo kilidi- bir tarafı daha ağır metal çubuk) vardır. Herhangi bir nedenle şaryo halatı koparsa şaryonun ileri kaymasını ve vincin devrilmesini engeller. Şaryo kilidi monte edilmemesi veya doğru kurulmaması, şaryo halatının kopması durumunda vinci devirir.

Kullanım hataları:

• Rüzgar: Belli rüzgar hızlarının üzerinde kule vinçler kullanılmaz. Aşırı rüzgarda vincin kullanılması devrilmeye neden olabilir. Ayrıca vincin üzerine rüzgar yüzeyini artıracak şekilde asılan reklam, tabela vb. riski artırır.
• Yükün yanlış kaldırılması: Çektirme yapılması, yükün ani olarak bir yerden kurtulması gibi durumlarda oluşacak dinamik kuvvetler, vincin dayanım sınırlarının ötesine ulaşarak vincin devrilmesine neden olabilir.

EKİPMAN ADI	KONTROL PERİYODU(Azami Süre) (İlgili standardın ön-gördüğü süreler saklı kalmak koşulu ile)	PERİYODİK KONTROL KRİTERLERİ (İlgili standartlar aşağıda belirtilmiştir.)**
Buhar kazanları	Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl	TS 2025 ve TS EN 13445-5 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Kalorifer kazanları	Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl	3TS EN 12952-6 standardında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Taşınabilir gaz tüpleri (Dikişli, dikişsiz)	Standartlarda süre belirtilmemişse 3Yıl	TS EN 1802, TS EN 1803, TS EN 1968, TS EN 13322, TS EN 14876, TS EN ISO 9809 ve TS EN ISO 16148 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Taşınabilir asetilen tüpleri	TS EN 12863 standardında belirtilen sürelerde	TS EN 12863 standardında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Manifoldlu asetilen tüp demetleri	Standartlarda süre belirtilmemişse 6 Ay	TS EN 12755 ve TS EN 13720 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Manifoldlu tüp demetleri	Standartlarda süre belirtilmemişse 6 Ay	TS EN 13385 ve TS EN 13769 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır./td>
Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri) (yerüstü) (1)	10 Yıl	TS 55, TS 1445, TS 1446, TS EN 12817 ve TS EN 12819 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri) (yer altı) (1)	10 Yıl	TS EN12817, TS EN 12819 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Kullanımdaki LPG tüpleri	Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl	TS EN 1440:2008+A1:2012, TS EN 14767, TS EN 14795, TS EN 14914 standartlarında belirtilen kriterlere ugun yapılır
Basınçlı hava tankları(2), (3)	Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl	TS 1203 EN 286-1, TS EN 1012-1:2010, TS EN 13445-5 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Kriyojenik tanklar	TS EN:13458 – 3 standardında belirtilen sürelerde.	TS EN 1251-3, TS EN:13458 – 3, TS EN 13530-3 ve TS EN 14197-3, standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Tehlikeli sıvıların(4) bulunduğu tank ve depolar	10 Yıl(5)	API 620, API 650, API 653, API 2610 standartlarda belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

(1) LPG tanklarında bulunan emniyet valfleri ise 5 yılda bir kontrol ve teste tabi tutulur. (2) Seyyar veya sabit kompresör hava tankları ile basınçlı hava ihtiva eden her türlü kap ve bunların sabit donanımı. (3) Kademeli sıkıştırma yapan kompresörlerin her kademesinde hidrostatik basınç deneyi, basınçlı hava tankları ile bunların sabit donanımlarının, o kademede müsaade edilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılır. (4) Tehlikeli sıvılar: aşındırıcı veya sağlığa zararlı sıvılardır. (5) Tahribatsız muayene yöntemleri kullanılır.

(*) Periyodik kontrol süreleri API 510 standardı esas alınarak belirlenen basınçlı ekipmanlarda; basınçlı ekipmandaki içerik (basınç ve benzeri) kayıpları ile korozyon gibi nedenlerle meydana gelen bozulmalar dikkate alınarak yapılan risk değerlendirmesi ve yönetimi çerçevesinde belirlenen periyodik kontrol süreleri, ekipmanın kalan ömrünün yarısını ve her halükarda beş yılı aşmaması gerekir. (**) Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiş olup burada belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili standartların da dikkate alınması gerekir.